आपल्या जीवनातील शिक्षणाचे महत्त्व यावर निबंध- Jivnatil Shikshanache Mahtva Marathi Nibandh
जीवनात काही व्हायचे असेल किंवा स्वावलंबी व्हायचे असेल तर शिक्षण घेतले पाहिजे. शिक्षण हे जीवनातील अज्ञानी अंधार दूर करणाऱ्या प्रकाशासारखे आहे. शिक्षण मिळाल्याने माणूस सुशिक्षित तर होतोच, पण त्याचा कुटुंबावरही चांगला परिणाम होतो. प्राचीन काळी आश्रमात ऋषीमुनींनी शिक्षण दिले होते. विविध प्रकारचे वेद, पुराणे शिकवले जात. त्यानंतर अनेक दशके इंग्रजांच्या आगमनानंतर शाळा बांधल्या गेल्या. मुलांनी शाळेत जाऊन ज्ञान संपादन केले. प्रत्येकाला शिक्षण घेण्याचा अधिकार आहे. ज्ञानाची देवाणघेवाण केल्याने ज्ञान वाढते.
साक्षर म्हणजे त्या व्यक्तीला कसे लिहायचे आणि वाचायचे हे माहित आहे. पण केवळ साक्षर असणे पुरेसे आहे का? नाही जर तुम्हाला आयुष्यात कोणावर अवलंबून राहायचे नसेल तर तुम्हाला शिक्षित होण्याची गरज आहे. शिक्षित होणे म्हणजे शिक्षणाचा जीवनात योग्य उपयोग करणे तसेच कुटुंब व समाजासाठी सक्षम होणे. शिक्षणाचा उपयोग जीवनाच्या प्रत्येक वाटचालीसाठी फायदेशीर आहे. जर तुम्ही शिक्षित असाल तर तुम्ही आनंदी जीवन जगू शकता. तुम्हाला चांगले-वाईट, योग्य-अयोग्य याचे ज्ञान आहे. जीवनातील कोणतेही काम तुम्ही आत्मविश्वासाने करू शकता.
आपण शिकलो तर आपल्या सोयीनुसार कुठेही नोकरी करू शकतो. समाजात तुमचा मान आहे. जर कोणी अशिक्षित असेल तर त्याला जीवनात सर्व काळ अडचणींचा सामना करावा लागू शकतो. पैसे मोजण्यापासून ते वर्तमानपत्र वाचण्यापर्यंत प्रत्येक क्षेत्रात त्यांना गैरसोयीचा सामना करावा लागणार आहे.
त्यांना अशिक्षित असल्याचा गुदमरल्यासारखे वाटू लागेल. शिकण्यासाठी विशिष्ट वय नसते. जर एखाद्या व्यक्तीला कोणत्याही कारणास्तव त्याचे शिक्षण पूर्ण करता आले नाही तर घाबरण्याची गरज नाही. शैक्षणिक संस्थांशी संपर्क साधून त्याला प्रवेश मिळू शकतो. शिक्षणाचे लोखंड संपूर्ण मानवी जीवन प्रकाशाने भरते. शिक्षित माणूस कष्ट करून आपले काम चालवू शकतो. त्याची कारकीर्दही चांगली आहे.
शिक्षण हा सर्व धर्म, जाती, लिंग यांचा हक्क आहे. शिक्षण घेणे हा सर्वांचा मुलभूत अधिकार आहे. याबाबत कोणताही भेदभाव निषेधार्ह आहे. माणूस शिक्षित असेल तर तो प्रत्येक अडचणी आपल्या ज्ञानाने सोपा करतो.
जेव्हा माणूस शिक्षित असतो, तेव्हा तो त्याच्या कुटुंबाची चांगली काळजी घेत असतो. जीवनातील कठीण निर्णय स्वतः घेण्यास तो सक्षम आहे. एक शिक्षित व्यक्ती आपल्या जीवनातील प्रत्येक इच्छा पूर्ण करू शकतो आणि कठोर परिश्रम करून तो यशाच्या मार्गावर जातो. एक सुशिक्षित व्यक्ती आपल्या देशाप्रती असलेल्या सर्व जबाबदाऱ्या चांगल्या प्रकारे पार पाडतो. त्याला नैतिक आणि कायदेशीर अधिकारांबद्दल सर्व काही माहित आहे. तो सरकारच्या प्रत्येक आदेशाचे पालन करतो आणि चुकीच्या मार्गाने जात नाही. तेथे अशिक्षित व्यक्ती शिक्षणाअभावी जीवनात चुकीच्या मार्गाचा अवलंब करतात.
अशिक्षित व्यक्तीला चांगली नोकरी मिळत नाही, त्यामुळे तो जीवनात चुकीचा मार्ग आणि शॉर्टकट गोष्टींचा अवलंब करतो. इथे त्याचे आयुष्य उद्ध्वस्त झाले आहे. समाज सुशिक्षित व्यक्तीचा आदर करतो आणि त्या व्यक्तीचे मत घेतो. दुसरीकडे समाज अशिक्षित व्यक्तीला खोटेपणा देतो. अशिक्षित व्यक्तीच्या बोलण्याकडे कोणी लक्ष देत नाही. सुशिक्षित व्यक्तीला प्रत्येक छोट्या गोष्टीचे ज्ञान असते. तो रोजच्या जीवनातील नवीन घटक शिकतो आणि पुस्तकांचा अभ्यासही करतो. त्यामुळे कोणताही सामान्य माणूस त्याला मूर्ख बनवू शकत नाही.
एक सुशिक्षित व्यक्ती प्रत्येक महत्त्वाच्या गोष्टीचे परीक्षण करतो आणि योग्य निर्णय घेतो. कोणत्याही अनोळखी व्यक्तीच्या बोलण्यात पडू नका. प्रत्येक पैलूचा विचार करूनच तो निर्णय घेतो. कोणताही कागद न वाचता सही करत नाही. समाज आणि देशाच्या प्रगतीसाठी प्रत्येक व्यक्तीने शिक्षित असणे आवश्यक आहे.
परंतु काही कारणांमुळे समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला शिक्षण मिळत नाही. लोकसंख्या वाढ हे त्याचे प्रमुख कारण आहे. देशात लोकसंख्या वाढत आहे, त्यामुळे कानाकोपऱ्यात शाळा सुरू होत नाहीत.
देशातील गरिबी ही एक मोठी समस्या आहे. रोजच्या कमाईवर जगणारे कष्टकरी आणि गरीब वर्गातील लोक. तो फक्त रोजच्या जेवणासाठी पैसे जमा करू शकतो.. तो आपल्या मुलांना शिक्षण मिळवून देऊ शकत नाही. त्यांना शिक्षणासाठी अनेक किलोमीटर गावात जावे लागते. तिथे काही मुलांना जाता येत नाही. पैशाअभावी ते बालकामगारांच्या संघात ढकलले जातात.
आजकाल मुलाला शाळेत विशेषतः इंग्रजी माध्यमाच्या शाळेत शिकवणे म्हणजे पाण्यासारखे पैसे खर्च करणे. शिक्षण इतके महाग झाले आहे की हे महागडे शिक्षण काही निवडक वर्गालाच परवडणारे आहे. जे श्रीमंत आहेत त्यांना पर्वा नाही. ज्या कुटुंबांची आर्थिक अडचण आहे ते आपल्या पाल्याला एवढे महागडे शिक्षण देऊ शकत नाहीत.
समाजाची विचारसरणी अनेक ठिकाणी अत्यंत मागासलेली आहे. अनेक गावांमध्ये मुली अजूनही शिकलेल्या नाहीत आणि त्यांना घरची कामे करायला लावली जातात. त्यामुळे अनेक भागात मुलींना शिक्षण घेता येत नाही.
पण आज जग खूप बदलले आहे. शिक्षणाला महत्त्व देत, प्रत्येक व्यक्तीला शिक्षण मिळावे यासाठी भारत सरकारने अनेक नियम केले आहेत. खेड्यापाड्यात आणि शहरांमध्ये मोफत शिक्षणाच्या शाळा सुरू झाल्या आहेत. बर्‍याच सरकारी शाळांमध्ये फी खूपच कमी आहे जेणेकरून कुटुंबांना त्रास होऊ नये आणि आपल्या मुलाला शिक्षणासाठी पाठवू शकता. मुलींना शिक्षण मिळावे, यासाठी बेटी पढाओ, बेटी बचाओ या मोहिमा सुरू केल्या आहेत. मुला-मुलींना शिक्षणावर समान अधिकार आहेत.
उपसंहार
शिक्षण हा सर्वांचा जन्मसिद्ध हक्क आहे. सर्वांना समान शिक्षण मिळावे यासाठी भारत सरकार सर्वतोपरी प्रयत्न करत आहे. शिक्षण माणसाला सकारात्मक विचाराकडे घेऊन जाते. निरक्षरता वाईट आणि नकारात्मक विचारांना जन्म देते. हा नकारात्मक विचार आपण शिक्षणाच्या मेणबत्तीच्या लोखंडाने पेटवून ज्ञानाच्या प्रकाशाने भरू.
