महावीर जयंती वर मराठी निबंध
महावीर जयंती वर मराठी निबंध [Marathi Essay On Mahavir Jayanti]
प्रस्तावना:- महावीर जयंती जैन धर्मीय लोक मोठ्या थाटामाटात साजरी करतात. भगवान महावीरांनी जगाला नेहमीच अहिंसा आणि अनादराचा संदेश दिला आहे. त्यांनी सजीवांना निसर्गाच्या सानिध्यात प्रेम करायला सांगितले आहे. महावीरजी म्हणाले होते की, त्यानंतरही जर एखाद्याला आपली गरज असेल, आपण त्याला मदत केली नाही, तर यालाही एक प्रकारे हिंसाच म्हणतात. म्हणून नेहमी सदाचारी आणि सरळपणाचा अवलंब करा.
महावीर स्वामींचा जन्म:- वर्धमान महावीर स्वामींचा जन्म सुमारे २५०० वर्षांपूर्वी बिहारमधील वैशाली जिल्ह्यातील कुंडग्राम येथे झाला. एकेकाळी कुंडग्राम जंत्रिक नावाचे क्षत्रियांचे गणराज्य होते. महावीरजींचे वडील या प्रजासत्ताकाचे अधिपती होते. त्यांची आई त्रिशला देवी लिच्छवी गणराज्याच्या प्रमुखाची बहीण होती. अशा प्रकारे महावीरजींचे वडील आणि आई दोघेही राजवंशातील होते.
महावीर स्वामीजींचा विवाह आणि ज्ञानप्राप्ती:- महावीर लहान असताना त्यांचा विवाह यशोदा नावाच्या सुंदर राजकन्येशी झाला. ज्याने एका मुलीला जन्म दिला. महावीरजी फक्त 30 वर्षांचे होते. त्यानंतर त्याच्या आई-वडिलांचे निधन झाले होते. आई-वडिलांच्या मृत्यूनंतर महावीर खूप दुःखी झाले, म्हणून त्यांनी घर सोडले आणि मोठ्या भावाची परवानगी घेऊन तपश्चर्या करण्यासाठी जंगलात गेले. 12 वर्षे अखंड तपश्चर्या करून त्यांना आत्मज्ञान प्राप्त झाले. ज्ञानप्राप्ती झाल्यावर त्यांना पूजनीय म्हणू लागले. त्याने आपल्या इंद्रियांवर विजय मिळवला होता. म्हणूनच त्यांना जितेंद्रिय आणि ‘जिन’ असेही संबोधले गेले. तपश्चर्येदरम्यान काही लोकांकडून छळ झाल्यामुळे किंवा दुखापत झाल्यामुळे त्यांना त्रास झाला नाही, म्हणून त्यांना महावीर म्हटले गेले.
महावीर स्वामींची पाच तत्त्वे:- महावीर स्वामींनी पाच तत्त्वे प्रस्थापित केली होती, ती प्रत्येकाने आपल्या जीवनात अवलंबली पाहिजेत. हे तत्व माणसासाठी खूप महत्वाचे आहे. जे मानवी जीवनात अनेक चांगले परिणाम स्थापित करतात.
(१) अहिंसा
(२) सत्य
(३) अस्तेय
(4) ब्रह्मचर्य
ही पाच तत्वे असतील तर ती आपल्या जीवनात आणून महावीर स्वामींच्या या तत्वांचे पालन केले पाहिजे.
ज्याप्रमाणे महावीर स्वामींनी आपल्या पाच तत्वांबद्दल सांगितले आहे, त्याच प्रकारे त्यांनी केलेल्या 18 पापांबद्दल सांगितले आहे. ती अशी आहे.
| महावीर स्वामीजींनी सांगितलेली 18 पापे पुढीलप्रमाणे आहेत | |
|---|---|
| हिंसाचार | खोटे बोलणे |
| चोरी | मैथुन |
| ताबा | क्रोध |
| मोह | माया |
| लोभ | राग |
| द्वेष | मतभेद |
| दोष | निंदा करणे |
| निंदा | विश्वासघात |
| खोटी दृष्टी | असंयम आणि संयम |
तम, योग आणि यज्ञ आणि गृहस्थांसाठी अहिंसा, सत्य, असत्य आणि ब्रह्मचर्य या गोष्टींना महत्त्व देणाऱ्या संन्याशांना निरोगी जीवनासाठी आवश्यक असल्याचे त्यांनी म्हटले आहे.
अशा प्रकारे महावीर स्वामींनी आचरणाला मुख्य स्थान दिले आहे. त्यांच्या मते, माणसामध्ये सर्वात महत्त्वाचे चांगले वर्तन असणे अत्यंत आवश्यक आहे.
महावीर स्वामींच्या मते गृहस्थांना निवार्ण मिळू शकत नाही. निर्वाण प्राप्त करण्यासाठी सर्व प्रकारचे त्याग करणे आवश्यक आहे. या संन्यासात सर्व प्रकारची बंधने आहेत – कुटुंब, घर आणि संपत्ती – सर्व. या कारणामुळे दिगंबर ऋषी देखील वस्त्र परिधान करत नाहीत. पण त्याच शवेतांबर विचारसरणीचे जैन पांढरे वस्त्र परिधान करतात, वरील विचार मान्य करत नाहीत. सुरुवातीचे जैन भिक्षु उष्ण आणि थंड दगडी खडकांवर बसून आध्यात्मिक साधना करताना शरीराचा त्याग करायचे.
महावीर स्वामींचे महाप्रयाण:- महावीर स्वामी ३० वर्षे त्यांचे अनुभव आणि श्रद्धा यांचा प्रचार करत राहिले. त्यांचे महाप्रयाण इ.स.पूर्व ४६४ मध्ये पाटण्याजवळील पावापुरी नावाच्या ठिकाणी झाले. अशाप्रकारे वयाच्या ७२ व्या वर्षापर्यंत महावीर स्वामींनी भारतभ्रमण करण्यासाठी आपल्या तत्त्वांचा प्रसार केला आणि त्यांचे पूर्वज सुधर्मन हे जैन धर्माचे प्रमुख झाले.
उपसंहार:- जरी भारतात जैनांची संख्या जास्त नाही. परंतु या धर्माचे अनुयायी विश्वासू लोक आहेत आणि बहुतेक व्यापार आणि व्यवसायात गुंतलेले आहेत. यामुळेच दरवर्षी चैत्र शुक्ल ददशीला भगवान महावीर स्वामींची जयंती भारतात मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते. भगवान महावीर यांचे जीवन आणि संदेश केवळ जैनांसाठीच नाही तर प्रत्येक भारतीयांसाठी प्रेरणादायी आहे. भारतातील महापुरुष आणि अवतारांमध्ये महावीर स्वामी नेहमीच अग्रभागी राहतील.