लोकसंख्या वाढीच्या दुष्परिणामांवर निबंध
लोकसंख्या वाढ एक समस्या निबंध
Effects of population growth Marathi essay – लोकसंख्या वाढ ही आज आपल्या देशाला भेडसावणारी सर्वात महत्त्वाची समस्या आहे, ती बिघडते आणि त्याचा परिणाम प्रत्येक नागरिकावर होतो.
1951 च्या जनगणनेनुसार, आतापर्यंत भारतात अन्नधान्याच्या उत्पादनात लक्षणीय वाढ झाली आहे, परंतु तरीही येथील लोकांना पुरेसे अन्नधान्य मिळत नाही, अलीकडील जागतिक भूक निर्देशांकात भारत 102 व्या स्थानावर आहे. त्याचा शेजारी देश पाकिस्तान, बांगलादेश, श्रीलंका या देशांपेक्षा खूपच कमकुवत स्थितीत आहे, कुठेतरी लोकसंख्या वाढ असे म्हटले तर त्याचे मुख्य कारण आहे.
अपुर्‍या अन्नामुळे शारिरीक दुर्बलता, शारिरीक दुर्बलतेमुळे कमी उत्पादन, गरीबी व गरीबी यामुळे व्यक्तीची पातळी घसरली आहे व त्यामुळे अनेक क्षेत्रांत निराशाजनक समस्या निर्माण होत असून, शेतीत पैशाअभावी पशुधन शेती आणि उद्योगही.प्रगती होत नाही, लोक कुठल्या ना कुठल्या मार्गाने आपली कामं चालवत असतात, कसल्या ना कुठल्या प्रकारे आपला जीव भरत असतात. कोणत्याही देशाची शक्ती त्या देशात राहणा-या नागरिकांच्या क्षमतेवरून मोजली जाते, परंतु ती तेव्हाच ठरवता येते जेव्हा त्यांच्या राहणीमानाची साधने उपलब्ध असतात, लोकसंख्या वाढ ही एक स्फोटक समस्या आहे जी उत्पादनापेक्षा जास्त मागणी आहे. आपण किती प्रयत्न करतो, पण ती टंचाई आपण कमी करू शकत नाही, लोकसंख्या वाढीमुळे बेरोजगारी, बेकारी यासारख्या समस्या निर्माण होत आहेत.
भारत हा कृषिप्रधान देश आहे, तिथली ७०% लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे, पण कृषी उद्योगातही आता मर्यादित व्याप्तीपेक्षा जास्त लोकांचा भार पेलता येईल एवढा वाव उरलेला नाही, उद्योगधंद्यात फार कमी लोक आहेत आणि अशा परिस्थितीत बेरोजगारी आणि बेरोजगारी दरवर्षी वाढत आहे. प्रसिद्ध अर्थशास्त्रज्ञ माल्थस यांनी म्हटले आहे की, लोकसंख्येचा प्रभाव ज्या वेगाने वाढतो त्या वेगाने उत्पादन वाढवणे शक्य नाही, त्यामुळे आपल्या समाजात अनावश्यक लोकसंख्या वाढू न देणे हे बुद्धिमान लोकांचे कर्तव्य आहे.
कोणत्याही देशाच्या विकासासाठी त्या देशातील नागरिकांचे जीवनमान उंचावले पाहिजे आणि ते उंचावण्यासाठी आपल्या सरकारने प्रयत्न केले पाहिजेत, निरक्षरता, गरिबी यांनी ग्रासलेले लोक कधीही देशाची शक्ती बनू शकत नाहीत, त्यांची कमजोरी आहे. आणि अडचणी देशासाठी समस्या निर्माण करतात, एकतर साधनसंपत्ती लोकसंख्येनुसार निर्माण झाली पाहिजे किंवा साधनसंपत्तीनुसार लोकसंख्या मर्यादित असावी, असंतुलित झाल्यास दोन्हीचा समतोल राखणे अत्यंत आवश्यक आहे.
आणि साधनांच्या तुलनेत लोकसंख्या वाढली तर त्याचा परिणाम म्हणजे निरक्षरता, बेरोजगारी आणि गरिबी.
मुलांच्या शिक्षण आणि संगोपनासाठी कोणत्याही कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती चांगली असणे आवश्यक असते, परंतु लोकसंख्या वाढीमुळे अशी क्षमता फार कमी लोकांमध्ये असते, पाहुण्यांच्या राहण्याची आणि जेवणाची व्यवस्था नसल्यास एक म्हण आहे. , त्यांना आमंत्रित केले पाहिजे. हे शहाणपणाचे लक्षण नाही. मुलांना उपासमार, निरक्षरता आणि गरिबीसाठी बोलावणे हे कोणत्याही विचारी पालकांसाठी लाजिरवाणे आहे.
या संदर्भात मला असे म्हणायचे आहे की, आपल्या देशाच्या अडचणी लक्षात घेऊन प्रत्येक कुटुंबाने संतती बंधनात ठेवण्याची पूर्ण काळजी घेतली पाहिजे. लोकसंख्या वाढ थांबविण्याची विनंती करण्यात आली, ज्यामुळे हे स्पष्ट होते की ही काही लहान समस्या नाही, यापूर्वी आपल्या वर्तमानपत्रात जाहिरातींच्या माध्यमातून लोकसंख्या वाढू नये म्हणून आम्ही दोघं, आमची मुलं, दोन मुलं चांगली, लहान कुटुंब सुखी कुटुंब अशा जाहिरातींच्या माध्यमातून जनजागृती केली जात होती, मात्र गेल्या काही वर्षांपासून हे प्रयत्न थांबले आहेत. परिणाम असा झाला की भारताची लोकसंख्या झपाट्याने वाढली, आपली लोकसंख्या याच वेगाने वाढत राहिली तर तो दिवस दूर नाही जेव्हा आपण लोकसंख्येच्या बाबतीत पहिल्या क्रमांकावर असलेल्या चीनसारख्या देशाला मागे टाकू.
अगदी अलीकडे योगगुरू बाबा रामदेव हे चर्चेत होते, त्यांनी भारतातील वाढत्या लोकसंख्या वाढीबद्दल सांगितले की, लोकसंख्या वाढीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी मतदानाचा अधिकार आणि सरकारी नोकऱ्या नाकारल्या पाहिजेत, जरी बाबा रामदेव यांची ही गोष्ट काही लोकांना देते. कडू वाटेल पण हे खरे आहे की लोकसंख्या वाढ रोखण्यासाठी आज आपण कठोर पावले उचलली नाहीत तर तो दिवस दूर नाही जेव्हा आपल्याला जगण्यासाठी एकमेकांचा जीव घ्यावा लागेल.
वाढत्या लोकसंख्येचा वेग थांबल्यावर भारताचा सुख-समृद्धी अवलंबून असेल, असे मत लोकसंख्या शास्त्रज्ञ डॉ. एस. चंद्रशेखर यांनी व्यक्त केले आहे.
