परिचय: देशातील साक्षरतेचे प्रमाण आणखी वाढले पाहिजे. पण त्यापुढे अनेक समस्या आहेत. त्यापैकी एक म्हणजे गरिबी. देशाचा एक भाग गरिबीत आणि त्याहूनही खाली जीवन जगत आहे. गरिबीमुळे बालमजुरीसारख्या समस्या निर्माण झाल्या आहेत. गरिबी ही गंभीर समस्या असून त्यामुळे लहान मुलांना दोन वेळच्या भाकरीसाठी काम करावे लागत आहे. ज्या वयात त्यांच्या हातात पेन असायला हवे, त्या वयात त्यांना काम करायला भाग पाडले जाते. गरीब लोकांकडे पुरेसे पैसे नाहीत जेणेकरून ते शिक्षण घेऊ शकतील. गरिबांना पोटभर अन्न मिळत नाही. त्यांना पोषण मिळत नाही आणि त्यांचे आरोग्य सामान्य लोकांच्या तुलनेत कमकुवत आहे. गरिबीचे मुख्य कारण म्हणजे निरक्षरता. काही गावांमध्ये गरिबी इतकी जास्त आहे की त्यांना सामान्य शिक्षणही घेता येत नाही. निरक्षरतेमुळे गरिबी, बेरोजगारी यासारख्या समस्या निर्माण होतात.
सरकार गरिबी हटवण्यासाठी मोहिमा राबवते, पण अशिक्षिततेमुळे गरीब लोकांना कळत नाही. प्रत्येकाला शिक्षणाचा अधिकार आहे. देशाची प्रगती तेव्हाच शक्य आहे जेव्हा गरिबीसारख्या समस्या मुळापासून नष्ट करता येतील. भारतात श्रीमंत आणि मध्यमवर्गापेक्षा गरीब लोकांची संख्या जास्त आहे. ही एक गंभीर समस्या आहे जी वर्षानुवर्षे कायम आहे. शिक्षण घराघरात पोहोचावे यासाठी सरकारला आणखी प्रयत्न करावे लागतील.
गरिबीमुळे अनेक मुलांना शिक्षण घेता येत नाही. दिले जाऊ शकते. छोट्याशा दुकानात निरागस मुलं काम करताना दिसतात. बालकामगार हे पूर्णपणे चुकीचे आहे. शिक्षण हे एकमेव माध्यम आहे ज्याद्वारे गरिबीसारखी परिस्थिती सुधारता येते.
गरिबी ही एक अशी समस्या आहे, जी लोकांना आयुष्यभर त्रास देते. माणसाचे संपूर्ण आयुष्यच विस्कळीत होते. शिक्षण हे असे महत्त्वाचे माध्यम आहे की, ज्याद्वारे गरिबी हटवता येते. निरक्षरता माणसाचे जीवन अंधाराकडे ढकलते आणि माणसाला संकटात टाकते.
गरीब कुटुंबे अशिक्षित असल्यामुळे कुटुंब नियोजनासारख्या गोष्टींकडे दुर्लक्ष करतात. एका कुटुंबात सात ते आठ मुले आहेत. कुटुंब मोठे असेल तर अधिक रोजगार मिळेल, असे त्याला वाटते. त्याचा विचार पूर्णपणे चुकीचा आहे. उपासमारीने त्यांचा शारीरिक विकास होत नाही. तो निरक्षरता आणि अज्ञानाच्या अंधारात अडकतो.
शिक्षण ही एक मौल्यवान संपत्ती आहे, ज्याच्या जोरावर माणूस रोजगार करतो. तो उच्च पदांवर काम करू शकतो. तो डॉक्टर, अभियंता, शिक्षक इत्यादी पदांवर काम करतो. शिक्षणाची शक्ती अमर्याद आहे. शिक्षण ही माणसाची योग्य निर्णय घेण्याची शक्ती आहे. शिक्षणाचा त्यांच्या विचार आणि कार्यशैलीवर परिणाम होतो.
शिक्षणाची ताकद काय आहे हे गरीब कुटुंबांना समजावून सांगणे गरजेचे आहे. गरिबी हटवण्यासाठी आणि त्यांना शिक्षित करण्यासाठी सरकारने अनेक योजना कराव्यात. गरीब लोकांमध्ये जागरुकतेच्या अभावामुळे, त्यांना सरकारने सुरू केलेल्या योजना समजू शकत नाहीत. अनेक ठिकाणी तर खेडेगावात प्राथमिक शिक्षणही उपलब्ध नाही.
गरीब लोक निराशेच्या गर्तेत अडकतात आणि प्रगती करू शकत नाहीत. त्यांना शिक्षणाचे महत्त्व कळत नाही. वाचून, लिहून काय होईल, असे त्यांना वाटते, म्हणून ते मुलांना बालमजुरीकडे ढकलतात. शिक्षणाचा स्तर सुधारण्यासाठी शासनाने गरजू मुलांसाठी प्राथमिक शिक्षण मोफत केले आहे. सर्व शिक्षा अभियानातून प्रत्येक गावात मोफत शिक्षण दिले जात आहे. त्यांना मोफत पुस्तके आणि गणवेश इत्यादीही दिले जातात.
निष्कर्ष
गरीब जनतेला शिक्षणाबाबत जागरुक करणे अत्यंत गरजेचे आहे. जीवनात यशस्वी होण्यासाठी शिक्षित असणे आवश्यक आहे. आजच्या जीवनात शिक्षण किती महत्त्वाचे झाले आहे, हे गरीब लोकांना समजणे गरजेचे आहे. गरीब मुलांना शिक्षण देणे खूप गरजेचे आहे जेणेकरून ते गरिबीतून बाहेर येतील. शिक्षणामुळे लोकांमध्ये आत्मविश्वास निर्माण होतो. शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने जाहिरातीही दिल्या आहेत, जेणेकरून गरीब लोकांना शिक्षणाचे महत्त्व समजावे.
