पाण्याची बचत आजच्या काळाची गरज
पाणी बचत निबंध
प्रस्तावना:- पाणी हे जीवन आहे, हे सर्व आपण ऐकत आलो आहोत, म्हणत आलो आहोत, पण यावर कोण विश्वास ठेवणार? पाण्याचा प्रत्येक थेंब वाचवणे ही आजच्या काळाची गरज आहे, आज जर आपण पाण्याची बचत केली नाही तर आपल्या येणार्‍या पिढीला प्रत्येक थेंबासाठी तळमळ करावी लागेल, पाण्याची पातळी सातत्याने कमी होत आहे. जिथे 20 वर्षांपूर्वी 40 फूट खोलीतून येणारे पाणी आता 90 ते 100 फूट खाली गेले आहे.
पाण्याचा अपव्यय थांबवा :- पाण्याचा अपव्यय थांबवावा लागेल. तुम्हाला माहिती आहे, पाणी असेल तर उद्या आहे, पाणी ही आजची गरज आहे आणि त्यासाठी सर्वात आधी त्याचा कचरा थांबवावा लागेल, आपल्या देशात कुठेतरी उघडे नळ, कुठे विनाकारण, स्वच्छतेसाठी पाण्याचा वापर जास्त केला जातो, सार्वजनिक ठिकाणी नळ चालू असेल तर तो बंद करणे ही जबाबदारी कोणीही मानत नाही, सर्वप्रथम प्रत्येक व्यक्तीने आपली जबाबदारी समजून नळ न चालवता कपडे धुणे, आंघोळ करताना पाण्याचा कमी वापर करणे, मग पाणी जिथे आपण आपल्या गरजांसाठी अनेक पटींनी पाणी वाया घालवतो तिथे उष्णतेने आकाशात उडणारे पक्षी तहानेने मरतात.
पाण्याची बचत करण्यासाठी जलसंधारण आणि साठवणूक
पाणी हा जीवनाचा आधार आहे, तो वाचवायचा असेल तर त्याचे संवर्धन केले पाहिजे. पाण्याची उपलब्धता कमी होत आहे, साथीचे रोग वाढत आहेत, त्यामुळे या जलसंकटावर उपाय करणे ही आजच्या काळाची गरज आहे, आणि ते वाचवणे ही प्रत्येक माणसाची जबाबदारी बनली आहे, ही आपली राष्ट्रीय जबाबदारी बनली आहे आणि आपण आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही विचारले पाहिजे. समाजाने तेच करावे.जबाबदारीची अपेक्षा ठेवून, पाण्याचे स्त्रोत मर्यादित आहेत, अशा परिस्थितीत पाण्याचे स्त्रोत सुरक्षित ठेवून आपण पाण्याच्या संकटाचा मुकाबला करू शकतो. त्यासाठी आपल्या भोगवादी प्रवृत्तींना आळा घालायचा आहे आणि पाण्याच्या वापरासाठी काटकसर व्हायचे आहे, पाण्याचे हे गैरव्यवस्थापन दूर करून या समस्येला तोंड द्यायचे आहे.
शेतीतील पाण्याची बचत ही आजच्या काळाची गरज आहे
आम्ही म्हणतो, शेती नसेल तर खाणार काय? पण यामध्येही पाण्याची थोडी काळजी घेतली तर पाण्याची बचत होऊ शकते.
(१) प्रत्येक पिकानुसार पाणी निश्चित करावे, त्यानुसार सिंचनाच्या कामांसाठी सिंचनाचे नियोजन करावे.
कॉम्प्रेसर आणि ठिबक सिंचन यांसारख्या कमी पाणी वापर तंत्रज्ञानांना प्रोत्साहन दिले पाहिजे.
(२) विविध पिकांसाठी कमी पाणी वापर आणि जास्त उत्पादन देणार्‍या बियाण्यांसाठी संशोधनाला प्रोत्साहन द्यावे.
(३) शक्यतो अशा अन्नपदार्थांचा वापर करावा ज्यामध्ये कमी पाणी वापरले जाते. अन्नपदार्थांचा अनावश्यक अपव्यय कमी करणे देखील आवश्यक आहे, त्यामुळे त्याच्या उत्पादनात पाण्याचा वाढलेला वापर व्यर्थ जातो.
आपण पाण्याची बचत का करावी
आपण पाण्याची बचत का करावी? यासाठी पाण्याचे महत्त्व समजून घेतले पाहिजे, सर्व प्रथम मनुष्य आपल्या जीवनात इतर गोष्टींशिवाय जगू शकतो परंतु तो ऑक्सिजन आणि पाणी आणि अन्नाशिवाय जगू शकत नाही, या तीन मौल्यवान गोष्टींमध्ये पाणी सर्वात महत्वाचे आहे. आपल्या पृथ्वीवर 71% पाणी आहे, हे आपल्या सर्वांना माहीत आहे, परंतु आपल्यासाठी फक्त 2% पाणी पिण्यायोग्य आहे, आणि दररोज एक अब्ज लोक हे पाणी वापरत आहेत, 2025 पर्यंत 3 अब्ज लोकांना पाणीटंचाईचा सामना करावा लागेल, असा अंदाजही वर्तवला जात आहे, त्यामुळे पाणी वाचवलं तर उद्या आणि आज ही समस्या सुटू शकते. त्यासाठी आजपासूनच पाणी सुरक्षित करून त्याचा अपव्यय थांबवावा लागेल.
पाणीही स्वच्छ असणे ही आजची गरज आहे
(१) जलप्रदूषणामुळे होणाऱ्या आजारांमुळे दरवर्षी अनेक लाख लोक मरत आहेत, हे पाणी दूषित होण्यापासून थांबवायला हवे, जेणेकरुन आजच्या गरजेनुसार पाण्याचा वापर करता येईल.
(2) वर्तमानपत्राचे एक पान बनवताना 13 लीटर पाणी वाया जाते, त्यामुळे जगभर किती पाणी वाया जात आहे याची कल्पना करा.
(३) आपल्या देशात दर १५ सेकंदाला एक बालक जलजन्य आजाराने मरत आहे.
त्यामुळे या दूषित पाण्यामुळे किती नुकसान होत आहे याची कल्पना करा, पाणी दूषित होण्यापासून रोखले तर किती रोग आणि पाणी वाचू शकेल.
पाण्याची बचत ही आजच्या काळाची गरज आहे
(१) सर्वप्रथम आपण शपथ घेतली पाहिजे की आपण पाण्याची बचत करू आणि त्याचा अपव्यय थांबवू.
(२) संपूर्ण पृथ्वीवरील सर्व लोकांनी थोडं थोडं पाणी वाचवलं तर खूप पाणी वाचवता येईल.
(३) पावसाचे पाणी साठवून ते इतर दैनंदिन कामात जसे की कपडे धुणे, बागेला पाणी देणे, आंघोळीसाठीही वापरता येते.
(४) आंघोळ करताना आंघोळीसाठी शॉवरऐवजी बादली वापरली तर आपण दररोज १०० ते २०० लिटर पाण्याची बचत करू शकतो.
(5) नळ घट्ट बंद करण्यासाठी वापरा, पाणी पडल्यामुळे भरपूर पाणी वाया जाते.
(६) पावसाळ्यात जास्तीत जास्त झाडे लावा जेणेकरून झाडांना नैसर्गिकरित्या पाणी मिळू शकेल आणि झाडे तोडण्यापासून वाचतील.
(७) आपण सामाजिक कर्तव्य देखील समजून घेतले पाहिजे जेणेकरून पाण्याचा अपव्यय थांबवता येईल, जिथे जिथे आपण नळ वाहू पाहतो, मग ते रेल्वे स्थानक असो, बसस्थानक असो किंवा कोणतीही सार्वजनिक जागा असो, वाहत्या नळाचे होणारे नुकसान आणि वाया जाणारे पाणी वाचवा. ही समस्या सोडवण्याची आजची गरज लक्षात घेतली नाही तर उद्या आपले मोठे नुकसान होईल.
उपसंहार:- अशा प्रकारे पाणी आपल्यासाठी आणि इतर सजीवांसाठी पृथ्वीवर जीवन प्रदान करते, पाणी ही देवाने आपल्याला मानवांना आणि इतर प्राण्यांना दिलेली देणगी आहे. त्याशिवाय पृथ्वीशिवाय इतर कोणत्याही ग्रहावर जीवनाची कल्पनाही करता येत नाही, त्यामुळे आज पाण्याची बचत करण्याची गरज आहे, पाणी असेल तर उद्या जीवन आहे आणि आजही आहे.
