फटाके विरहित आणि प्रदूषणमुक्त दिवाळी या विषयावर निबंध आणि लेख | Pollution free Diwali in marathi essay or paragraph
भारतात अनेक प्रकारचे सण साजरे केले जातात, पण दिवाळीचे काही वेगळेच आहे. दिवाळीच्या सणाच्या दिव्यांनी उजळणारा प्रकाश सर्वांचे जीवन प्रकाशाने भरून जावो. दरवर्षी दिवाळीत फटाके फोडले जातात, त्यामुळे प्रदूषणाने कळस गाठला आहे. प्रत्येक वेळी सर्वोच्च न्यायालयाने फटाके खरेदीवर बंदी घातली, तरीही लोक आपल्या आनंदासाठी फटाके फोडतात. त्यामुळे प्रदूषण वाढते. कधी-कधी फटाके फोडल्याने अपघाताचे स्वरूप येऊ शकते. फटाके पेटवून माणूस अनेक प्रकारच्या अपघातांना आमंत्रण देतो, अशा अपघातांमुळे अनेकांना आपला जीव गमवावा लागतो. ज्या दिवाळीत प्रदूषणाचा थांगपत्ता नाही, ती दिवाळी आपण का साजरी करत नाही?
दिवाळीत सर्व काही प्रदूषणमुक्त असावे. धुरामुळे होणारे प्रदूषण, ध्वनी प्रदूषण, शारीरिक प्रदूषण किंवा मानसिक प्रदूषण नाही म्हणजे स्वच्छता ही सर्व प्रकारे पूर्ण असली पाहिजे. हा सण खर्‍या अर्थाने साजरा करायचा असेल, तर प्रदूषणमुक्त दिवाळी साजरी करावी लागेल. हा आनंदाचा सण आहे. प्रदूषण पसरवून तुम्हाला दु:खी करण्यासाठी नाही.
वायू प्रदूषण
फटाके फोडून दिवाळीचे साधे सौंदर्य नष्ट केले जाते. दरवर्षी दिवाळीच्या दिवशी मोठ्या प्रमाणात वायू प्रदूषण होते. संपूर्ण आकाश फटाक्यांमुळे उत्सर्जित होणाऱ्या विषारी वायूने भरलेले असते आणि संपूर्ण वातावरण दूषित होते. त्यामुळे लोकांना श्वास घेण्यास त्रास होतो आणि डोळ्यात तीव्र जळजळ होते. दिवाळीनंतर अनेक दिवस फटाके फोडण्याचा प्रभाव कायम असतो. याच्या वाईट प्रभावामुळे लोकांना अनेक प्रकारचे आजार होऊ शकतात, विशेषत: फुफ्फुसाशी संबंधित समस्या.
जमीन प्रदूषण
फटाक्यांचे अवशेष जमिनीत गाडले जातात, त्यामुळे जमिनीच्या प्रदूषणासारख्या समस्या उद्भवतात.लोक विचार न करता इकडे तिकडे फटाके फेकतात. हे फटाक्याचे तुकडे जैवविघटनशील नसतात, म्हणजेच ते जमिनीत येत नाहीत आणि जसेच्या तसे राहतात. कालांतराने ते अधिक हानिकारक असल्याचे सिद्ध होते. यामुळे जमीन प्रदूषित होते.
अत्यधिक ध्वनी प्रदूषण
दिवाळीत फटाक्यांच्या सततच्या आवाजामुळे ध्वनी प्रदूषण होते. त्यामुळे मानव आणि प्राणी दोघांचेही मोठे हाल होत आहेत. यामुळे अनेक गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. फटाक्यांचा अचानक मोठा आवाज ऐकून मुले घाबरतात. फटाक्यांमुळे मोठा आवाज होतो, त्यामुळे प्राणी-पक्षी घाबरतात तर काही वेळा त्यांची श्रवणशक्ती कमी होते. ध्वनी प्रदूषणामुळे प्रौढांना अस्वस्थ वाटते.
पर्यावरणाची हानी होणार नाही अशा पद्धतीने दिवाळी साजरी केली पाहिजे
आजकाल लोक एकमेकांना इको फ्रेंडली दिवाळीच्या शुभेच्छा देतात. पर्यावरणपूरक दिवाळी म्हणजे पर्यावरणपूरक दिवाळी. दिवाळी हा एक सण आहे ज्यामध्ये आपण आपल्या कुटुंबातील सदस्यांसह साजरा करतो. दिवाळीच्या फटाक्यांवर आपण हजारो रुपये खर्च न करता निराधार आणि गरजूंच्या मदतीसाठी हजारो रुपये खर्च केले तर आपली दिवाळी मंगलमय आणि अपार आनंदाने भरून जाईल. गरजू लोकांना कपडे आणि मिठाई भेट द्या. अनाथाश्रमात जाऊन मुलांना आवश्यक वस्तू भेट म्हणून द्या आणि त्यांच्यासोबत वेळ घालवा. तुमची घरे उजळण्यासाठी तुम्ही मातीचे दिवे लावता. तुम्ही घरामध्ये मातीचे दिवे रंगवू शकता आणि त्यांना सजावटीसह सजवू शकता. हवे तर घरात बसून अनोखे, सुंदर स्कायलाइट्स बनवू शकता, घरे सजवू शकता. दिवाळीच्या दिवशी संपूर्ण घर दिव्याच्या प्रकाशाने भरून टाका जेणेकरून जीवनातील अंधाराचा त्रास संपेल.
बहुतेक लोक सजावटीसाठी इलेक्ट्रॉनिक्स दिवे वापरतात, त्यामुळे जास्त वीज लागते. त्याऐवजी आपण एलईडी लाईट वापरू शकतो. दिवाळीच्या दोन दिवसांच्या सुट्टीत तुम्ही आणि तुमचे नातेवाईक इको टूरला जाऊ शकता.
त्यानंतर घरी आल्यावर साखर, ड्रायफ्रुट्स, बेसन, रवा या घटकांचा वापर करून तुम्ही स्वतः विविध प्रकारची मिठाई बनवू शकता. अनेकदा बाजारात रंगीत मिठाईत भेसळ पाहायला मिळते. हे टाळण्यासाठी तुम्ही घरी बसून मिठाई बनवू शकता आणि शेजारच्या लोकांना खाऊ शकता. दिवाळीत आपण सर्वजण घरगुती साहित्य आणि बागेतील फुलांचा वापर करून रांगोळी काढू शकतो. आम्ही कला आणि हस्तकला सामग्री वापरून विचित्र आणि अद्वितीय सजावट देखील करू शकतो.
फटाके न फोडता ही दिवाळी तुम्ही तुमच्या प्रियजनांसोबत प्रेमाने साजरी करू शकता. पाहुण्यांना मिठाई देण्यासाठी प्लास्टिक आणि कागदी प्लेट्सऐवजी केळीची पाने वापरा. केळीची पाने जैवविघटनशील असल्यामुळे जमिनीचे प्रदूषण होत नाही. तुम्ही विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करून दिवाळीचा सण रंगतदार करू शकता.
दिवाळीला बाजारातून कार्ड न खरेदी करून आपण स्वतःची कार्डे बनवू शकतो. जर तुम्ही चांगले पेंटिंग करत असाल तर तुम्हाला तुमच्या नातेवाईकांना दिवाळीच्या शुभेच्छा द्यायच्या आहेत, तर स्वतःच्या हाताने कार्ड बनवा. हाताने बनवलेल्या कार्ड्सची गोष्ट काही औरच आहे.
निष्कर्ष दीपावलीचा शुभ मुहूर्त साजरे करण्यासाठी फटाके फोडण्याची गरज नाही. यामुळे पृथ्वीवर समस्या निर्माण होतात. हवा प्रदूषित करून मानव व प्राण्यांचे जीवन संकटात सापडेल. फटाक्यांबद्दल माहिती असूनही माणसं याचा नाश करत आहेत. लोकांमध्ये जनजागृती करणे आवश्यक आहे. इको सानुकूलित दिवाळी तुमचा उत्सव अधिक चांगला बनवते. फटाक्यांची आतषबाजी करून काही काळ आनंद घेण्यासाठी आपण प्रचंड आणि भयंकर प्रदूषणाला आमंत्रण देतो.
